Το χαϊκού είναι ένα σύντομο ποίημα 3 στίχων: o πρώτος στίχος έχει 5 συλλαβές, ο δεύτερος 7 και ο τρίτος 5. Ολόκληρο δηλαδή το χαϊκου αποτελείται από 17 συλλαβές.
Το χαϊκού προήλθε από ένα λίγο μεγαλύτερο ποίημα, την τάκα, 5 στίχων, 31 συλλαβών διατεταγμένων σε 2 στροφές: 5/7/5 και 7/7. Η τάκα γραφόταν από δύο συνήθως ποιητές σαν παιχνίδι: ο ένας έγραφε τις τρεις πρώτες σειρές, ο άλλος του απαντούσε με τις δύο τελευταίες. Η τρίστιχη εκκίνηση ονομαζόταν χόκου. Με τον καιρό, το χόκου αυτονομήθηκε σαν μορφή και πήρε το όνομα χαϊκού.
Το χαϊκού πρωτοεμφανίστηκε τον 15ο κα 16ο αιώνα με τους ποιητές Μοριτάκε, Σόκαν και Τεϊτόκου, αλλά άνθισε μετά τον 17ο αιώνα (με τον Μπασό). 'Έκτοτε έγινε πολύ δημοφιλές και διαδόθηκε σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Υπάρχουν σήμερα στην Ιαπωνία δεκάδες περιοδικά που τυπώνουν εκατοντάδες χιλιάδες χαϊκού κάθε χρόνο.
Το χαϊκου είναι πάρα πολύ μικρό ποίημα. Είναι λοιπόν φυσικό να μη δίνει παρά το περίγραμμα μιας εικόνας ή κάποιο σημαντικό της στοιχείο. Το μέγεθός του δεν επιτρέπει πολλές λεπτομέρειες. Πάντως, το καλό χαϊκού έχει σαφήνεια. Η γοητεία του προέρχεται όχι από την αοριστία αλλά από τη δύναμη και την πυκνότητα του υπαινιγμού.
Το χαϊκού είναι ουσιαστικά κάτι παραπάνω από ένα απλό ποίημα° είναι περισσότερο μια πνευματική άσκηση. Όπως και οι άλλες γιαπωνέζικες τέχνες βασίζεται στην πρακτική το Ζεν, θρησκευτική πρακτική: ομορφιά ίσον αφαίρεση, λιτότητα, γαλήνη, περισυλλογή. Γι' αυτό κι η φόρμα το είναι τόσο κλειστή και παραδοσιακή.
Σε κάθε σχεδόν χαϊκού υπάρχει μια λέξη ή μια έκφραση που δηλώνει την εποχή του έτους. Αυτό δε σημαίνει ότι τα χαϊκού ασχολούνται αποκλειστικά με την φύση. Απλώς ο ποιητής ψάχνει κάθε φορά να εκφραστεί. Η περιγραφή της φύσης είναι ένα άλλοθι για να εικονογραφηθούν ανθρώπινα συναισθήματα.
Το χαϊκού προήλθε από ένα λίγο μεγαλύτερο ποίημα, την τάκα, 5 στίχων, 31 συλλαβών διατεταγμένων σε 2 στροφές: 5/7/5 και 7/7. Η τάκα γραφόταν από δύο συνήθως ποιητές σαν παιχνίδι: ο ένας έγραφε τις τρεις πρώτες σειρές, ο άλλος του απαντούσε με τις δύο τελευταίες. Η τρίστιχη εκκίνηση ονομαζόταν χόκου. Με τον καιρό, το χόκου αυτονομήθηκε σαν μορφή και πήρε το όνομα χαϊκού.
Το χαϊκού πρωτοεμφανίστηκε τον 15ο κα 16ο αιώνα με τους ποιητές Μοριτάκε, Σόκαν και Τεϊτόκου, αλλά άνθισε μετά τον 17ο αιώνα (με τον Μπασό). 'Έκτοτε έγινε πολύ δημοφιλές και διαδόθηκε σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Υπάρχουν σήμερα στην Ιαπωνία δεκάδες περιοδικά που τυπώνουν εκατοντάδες χιλιάδες χαϊκού κάθε χρόνο.
Το χαϊκου είναι πάρα πολύ μικρό ποίημα. Είναι λοιπόν φυσικό να μη δίνει παρά το περίγραμμα μιας εικόνας ή κάποιο σημαντικό της στοιχείο. Το μέγεθός του δεν επιτρέπει πολλές λεπτομέρειες. Πάντως, το καλό χαϊκού έχει σαφήνεια. Η γοητεία του προέρχεται όχι από την αοριστία αλλά από τη δύναμη και την πυκνότητα του υπαινιγμού.
Το χαϊκού είναι ουσιαστικά κάτι παραπάνω από ένα απλό ποίημα° είναι περισσότερο μια πνευματική άσκηση. Όπως και οι άλλες γιαπωνέζικες τέχνες βασίζεται στην πρακτική το Ζεν, θρησκευτική πρακτική: ομορφιά ίσον αφαίρεση, λιτότητα, γαλήνη, περισυλλογή. Γι' αυτό κι η φόρμα το είναι τόσο κλειστή και παραδοσιακή.
Σε κάθε σχεδόν χαϊκού υπάρχει μια λέξη ή μια έκφραση που δηλώνει την εποχή του έτους. Αυτό δε σημαίνει ότι τα χαϊκού ασχολούνται αποκλειστικά με την φύση. Απλώς ο ποιητής ψάχνει κάθε φορά να εκφραστεί. Η περιγραφή της φύσης είναι ένα άλλοθι για να εικονογραφηθούν ανθρώπινα συναισθήματα.
